'Das 'Studieren' sah man nicht als zeitlich begrenzt an, wie wir das meist tun wenn wir sagen, dass jemand 'noch studiert'. Es gehörte mit zu den täglichen und lebenslangen Aufgaben eines Menschen und bestimmte seine gesellschaftliche Stellung und seine symbolische Funktion mit.' [Illich, 1990, p. 22]
Ivan Illich zegt het mooi in deze passage. Maar ondanks de waarheid van dit citaat ben ik heel blij dat ik mijn formele studietijd kan afsluiten. Ik wil graag alle mensen bedanken die het laatste half jaar hebben meegeleefd met de afronding van mijn studieproject. Ook allen die ik hier niet noem, wil ik dank zeggen. Er ging geen dag voorbij de laatste maanden, of iemand uitte wel zijn of haar goede wensen.
Umberto Eco schrijft ergens dat het niet kies is om je studiebegeleiders te bedanken in een voorwoord van je scriptie. Zij doen immers gewoon hun werk. Toch wil ik mijn directe begeleider, Hans Achterhuis, grote dank zeggen voor zijn positieve stimulans op vele momenten, ook wanneer ik het niet verwachtte, voor het helpen voorkomen van een groot aantal blunders, zowel tekstuele als inhoudelijke. Ik ben blij met de lezing en de kritiek van de andere commissieleden Jan Schaake en Pieter Tijmes. Van Pieter Tijmes heb ik geleerd dat filosofen kunnen lachen. Mijn enige bezoek aan een ontwikkelingsland tot nu toe, vond mede plaats onder zijn leiding, een ervaring waar ik nog lang op heb kunnen teren. Door Jan Schaake weet ik dat de ingenieurstitel en het maatschappelijk engagement elkaar absoluut niet uitsluiten. Het vredeswerk in Enschede en wijde omstreken is zonder deze informatica-ingenieur ondenkbaar.
De kring van studiebegeleiders is echter groter dan het bovenstaande formele drietal.
Ik dank gastenbroeder Clemens, zijn opvolger Gilbert, Maria en alle de broeders van de
cisterciënzer abdij "Maria Toevlucht" te Zundert voor de rust en de stilte die zij
hebben aangeboden, waardoor delen van mijn scriptie konden groeien. De mensen van
het SPE-studentenplein, van de Werkgroep Ontwikkelingstechnieken en mijn
e-mailcontacten in Mexico, Libanon en Joegoslavië ben ik dankbaar voor de
ideeën en reflectiemomenten die ik door hen heb opgedaan. Alain Kalker en Will
Kuiper dank ik voor hun gedreven internet- en computerkennis, die zij aan mij hebben
overgedragen. Ik heb dankbaar gebruik gemaakt van de goedkope en handige e-
mailfaciliteit, die Wim Koolhoven met zijn fidonetnode Saluton al gedurende zeker 4
jaar mogelijk maakt. Jelle Wind, Ageeth Potma, Cor Nauta en Pieter Teirlinck dank ik
voor het computer-gereedschap dat ik van hen geleend of gekocht heb. De stichting
TOOL komt dank toe voor het ontwikkelingsrelevante internetwerk dat ik voor hen heb
mogen verrichten. Alle medewerkers van de vakgroep Systematische Wijsbegeerte en
de vakgroep Ontwikkelingskunde ben ik dank verschuldigd dat ik zolang in hun
aanwezigheid heb mogen vertoeven, zowel als student en als tijdelijk werknemer. In de
laatste context gaat met name mijn dank uit naar Paul van Dijk, Enno Hommes, Doede
Nauta en Nico Schulte Nordholt.
Mijn ouders ben ik dankbaar voor de ervaring die zij mij gegeven hebben, dat wijsheid mede voortkomt uit de praktijk van het dagelijkse leven. En ten slotte wil ik mijn familie, mijn huisgenoten en mijn vrienden noemen en Hélène van den Bemt in het bijzonder. Zonder jullie aanwezigheid, jullie steun, jullie stimulans en jullie kritische lezing, was er geen scriptie tot stand gekomen.